Οδηγός για την προστασία του παιδιού σας στο Διαδίκτυο - 2024

Εισαγωγή

Τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε όλο και πιο συχνά ειδήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στην καθημερινή μας ζωή. Πολλοί από εμάς έχουμε αρχίσει να σκεφτόμαστε το πώς η τεχνολογία μας επηρεάζει προσωπικά. Αλλά πόσοι στ’ αλήθεια έχουμε μπει στον κόπο να σκεφτούμε σοβαρά το πώς αυτή επηρεάζει τα παιδιά μας;

Οι μητέρες, σε ποσοστό 85%, είπαν ότι χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να κρατούν τα παιδιά τους απασχολημένα.

Σήμερα, τα παιδιά παίρνουν τις πρώτες τους συσκευές με σύνδεση στο διαδίκτυο όλο και πιο νωρίς. Η ίδια μελέτη έδειξε ότι το 83% των νοικοκυριών στην Αμερική διαθέτουν τάμπλετ και το 77% έχουν smartphones.

Ακόμα και στο σχολείο η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό. Οι εκπαιδευτικοί αναθέτουν εργασίες για το σπίτι οι οποίες απαιτούν έρευνα στο διαδίκτυο, καθώς επίσης κάποια εργαλεία και χρήση εφαρμογών για να μπορούν οι μαθητές να διαχειριστούν τέτοιου είδους εργασίες.

Η τεχνολογία προσαρμόζεται συνεχώς και έχει έρθει για να μείνει, αλλά πολλοί δεν λαμβάνουν υπόψη τους τον κίνδυνο που διατρέχει η ασφάλειά τους στο διαδίκτυο. Μια πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε ένα εκπληκτικό ποσοστό: Το 68% των γονέων δεν ελέγχουν ποτέ τη δραστηριότητα των παιδιών τους στο διαδίκτυο, η οποία αυξάνεται χρόνο με το χρόνο.

Για πολλά παιδιά, ο κόσμος του διαδικτύου φαίνεται πιο αληθινός από τον πραγματικό κόσμο. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό για την ευημερία των παιδιών μας να έχουμε γνώση του τι βλέπουν στο διαδίκτυο, τι υπάρχει εκεί, τόσο το καλό όσο και το κακό περιεχόμενο, και πώς όλα αυτά επηρεάζουν την σωματική και την συναισθηματική τους υγεία.

Όπως πολλοί από εμάς παραδεχόμαστε, το πρόβλημα είναι ότι νιώθουμε πώς δεν καταλαβαίνουμε πραγματικά τον κόσμο του διαδικτύου. Το Instagram, το Snapchat, και το Twitter είναι αρκετά μπερδεμένα, χωρίς καν να αναφέρουμε το 4chan και το TOR. Επιπλέον, δεν θεωρούμε ότι έχουμε την απαραίτητη τεχνική κατάρτιση για να πλοηγηθούμε μέσα σ’ αυτό το περίπλοκο τοπίο.

Τα καλά νέα είναι ότι δεν είναι τόσο δύσκολο να εφαρμόσουμε ορισμένους τεχνικούς ελέγχους για να προστατέψουμε τα παιδιά μας όταν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα παιδιά μας είναι να τους μιλήσουμε, να θέσουμε σαφή όρια στο τι και στο πότε θα έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, αλλά επίσης να είμαστε εκεί όταν κάνουν κάποιο λάθος, ή όταν το έχουν παρακάνει με κάτι. Τελικά, αυτό δεν είναι που πρέπει να κάνει η γονική μέριμνα;

Σε αυτόν τον πλήρη οδηγό, έχουμε περιγράψει τους οκτώ τομείς στους οποίους θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή όταν περιηγείστε στον περίπλοκο κόσμο του διαδικτύου. Ανάλογα με την ηλικία των παιδιών σας, κάποιοι από αυτούς τους οκτώ τομείς μπορεί να μην ταιριάζουν με την περίπτωσή σας. Έτσι, θα πρέπει να τους έχετε υπόψη σας σαν κατευθυντήριες γραμμές για το τι θα πρέπει να κάνετε τώρα, αλλά και για το τι θα πρέπει να προσέξετε καθώς τα παιδιά σας μεγαλώνουν.

1. Κινητά τηλέφωνα και εφαρμογές

Σύμφωνα με μια έρευνα καταναλωτών από την Αμερικάνικη εταιρία Influence Central, η μέση ηλικία που τα παιδιά αποκτούν το πρώτο τους smartphone είναι τα 10 τους χρόνια. Όταν δίνετε στο παιδί σας ένα smartphone αυτό έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Ένα τέτοιο τηλέφωνο είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο ασφαλείας, αφού το παιδί σας μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να σας ενημερώσει ότι έφτασε με ασφάλεια στον προορισμό του, να σας ειδοποιήσει για να πάτε να το πάρετε, ή ακόμη και για να σας ζητήσει βοήθεια σε περίπτωση ανάγκης. Επίσης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το GPS του τηλεφώνου του για να εντοπίσετε που βρίσκεται. Και μόνο το γεγονός ότι ξέρετε ότι μπορείτε να επικοινωνήσετε με το παιδί σας ανά πάσα στιγμή είναι ό,τι καλύτερο για εσάς από πλευράς ψυχικής ηρεμίας και σιγουριάς.

Ωστόσο, τα smartphones μπορούν να χρησιμοποιηθούν με λάθος τρόπο και σε μερικές περιπτώσεις να κάνουν το παιδί σας ευάλωτο. Επειδή τα smartphones είναι προσωπικές συσκευές, συχνά οι γονείς δεν ξέρουν τι κάνουν τα παιδιά τους με αυτά ή πώς ακριβώς τα χρησιμοποιούν.

Αν σκέφτεστε να δώσετε στο παιδί σας ένα smartphone, θα βοηθούσε πολύ αν εκ των προτέρων του δίνατε και κάποιες σαφείς οδηγίες, έτσι ώστε τα πράγματα να είναι ξεκάθαρα και από τις δύο πλευρές. Αν το παιδί σας έχει ήδη ένα smartphone, ποτέ δεν είναι αργά για να βάλετε κάποιους οικογενειακούς κανόνες. Εξηγήστε του επίσης ότι το να έχει ένα smartphone είναι μεγάλη ευθύνη.

Εφαρμόστε κανόνες smartphone με το παιδί σας. Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας, σας εμπλέκουν στις τηλεφωνικές τους δραστηριότητες, με βοήθεια προστατεύστε τα.

Υπάρχουν πολλά προληπτικά μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να διατηρήσετε την ασφάλεια τους σε σχέση με το τηλέφωνό τους:

• Βάλτε το παιδί σας να υπογράψει ένα συμβόλαιο σχετικά με το smartphone πριν του το δώσετε. Επίσης, εκτυπώστε μια λίστα με κανόνες για τη χρήση των κινητών και κολλήστε τη σε έναν εμφανή, κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού σας.
• Κατεβάστε προγράμματα γονικού ελέγχου. Οι εφαρμογές γονικού ελέγχου για μικρά παιδιά σας δίνουν τη δυνατότητα να περιορίσετε τη χρήση που κάνει το παιδί σας, να εντοπίζετε την τοποθεσία που βρίσκεται και να παρακολουθείτε τα τηλεφωνήματα και τα μηνύματά του. Οι εφαρμογές σας επιτρέπουν επίσης να κλείνετε ορισμένες λειτουργίες του τηλεφωνούν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Για παράδειγμα, απενεργοποιείτε τη δυνατότητα γραπτών μηνυμάτων κατά την οδήγηση.
• Βάλτε όρια στο πότε το παιδί σας μπορεί να χρησιμοποιεί το τηλέφωνό του και για πόση ώρα κάθε μέρα.
• Δώστε στο παιδί σας ένα προσωπικό παράδειγμα. Μην φέρνετε το δικό σας τηλέφωνο στο τραπέζι την ώρα του φαγητού και μην στέλνετε μηνύματα την ώρα που οδηγείτε.
• Καθορίστε ένα σημείο για τη φόρτιση των συσκευών σε κάποιο κεντρικό σημείο του σπιτιού σας. Τα τηλέφωνα θα πρέπει να μένουν έξω από το υπνοδωμάτιο του παιδιού και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αργά το βράδυ.

2. Streaming σε περιεχόμενο και Smart TV

Μερικές φορές μας αρέσει να θυμόμαστε τις εποχές που όλη η οικογένεια μαζεύονταν γύρω από την τηλεόραση για να παρακολουθήσουν κάτι καλό και ωφέλιμο. (Στην πραγματικότητα, κάποιοι από εμάς μπορεί να είχαμε τηλεόραση στο δωμάτιό μας και να περνούσαμε πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη χωρίς καμία επίβλεψη από τους γονείς μας.)

Έχοντας αυτά υπόψη μας, μπορούμε να πούμε ότι σήμερα το streaming σε περιεχόμενο έχει αυξηθεί πάρα πολύ στις προτιμήσεις του κοινού, ενώ υπάρχουν και πολλές περισσότερες τηλεοπτικές εκπομπές και ταινίες διαθέσιμες από ποτέ, απλά με το πάτημα ενός κουμπιού. Όμως, πολλά από αυτά τα προγράμματα δεν είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για παιδιά.

Ωστόσο, υπάρχουν μερικά εξαιρετικά οφέλη στις υπηρεσίες streaming, αφού πολλές από αυτές διαθέτουν εξαιρετικά εκπαιδευτικά προγράμματα και ντοκιμαντέρ. Επιπλέον, οι περισσότερες δεν έχουν διαφημίσεις, πράγμα που σημαίνει ότι τα παιδιά σας δεν θα βομβαρδίζονται με εμπορικά μηνύματα από παντού, όπως συμβαίνει όταν βλέπουν τηλεόραση. Έτσι μπορείτε να ανοίξετε έναν εντελώς καινούργιο κόσμο για τα παιδιά σας απλά κάνοντας streaming σε περιεχόμενο – το κλειδί είναι το πώς χρησιμοποιείτε αυτή τη δυνατότητα.

Επιπλέον, πολλοί από τους μεγάλους παρόχους υπηρεσιών streaming σε περιεχόμενο διαθέτουν προγράμματα για γονικό έλεγχο, μερικοί πιο ισχυρά από άλλους. Για παράδειγμα, το Netflix σας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσετε ξεχωριστά προφίλ για εσάς και τα παιδιά σας.

Χρησιμοποιώντας αυτά τα εργαλεία, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι τα παιδιά σας θα έχουν πρόσβαση μόνο σε περιεχόμενο κατάλληλο για την ηλικία τους. Επειδή το παιδικό μενού του Netflix διαθέτει διαφορετικό συνδυασμό χρωμάτων από το κανονικό μενού, μπορείτε εύκολα να δείτε αν τα παιδιά σας μπαίνουν σε περιεχόμενο που είναι κατάλληλο γι’ αυτά ή όχι. Όμως, αυτό δεν εμποδίζει τα παιδιά σας να μπουν στο δικό σας προφίλ, έτσι και πάλι θα πρέπει να είστε σε επιφυλακή.

Το iTunes και η Apple TV δίνουν τη δυνατότητα στους γονείς να θέτουν επίπεδα βαθμολογίας για το περιεχόμενο που βλέπουν τα παιδιά τους. Σε αντίθεση, το Amazon Prime δεν διαθέτει γονικό έλεγχο, έτσι το μόνο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να βγαίνετε από το λογαριασμό σας και να κρατάτε τον κωδικό σας μυστικό.

Όλα αυτά τα εργαλεία, όμως, δεν αντικαθιστούν τις συχνές συζητήσεις με τα παιδιά σας σχετικά με το τι παρακολουθούν.

Παρακολουθήστε τον χρόνο που βλέπει κάποιος τηλεόραση περιορίζοντας τον αριθμό των ωρών που παρακολουθούν τηλεόραση ανά ημέρα, ενσωματώνοντας τις γονικές ρυθμίσεις, μιλώντας στο παιδί σας για το περιεχόμενο που παρακολουθούν και περνώντας τον τηλεοπτικό χρόνο ως οικογένεια.

3. Κονσόλες παιχνιδιών και παιχνίδια online

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη εταιρία έρευνας αγοράς, την NPD Group, το 91% των παιδιών της Αμερικής ηλικίας από 2 ως 17 ετών παίζουν βιντεοπαιχνίδια. Ως εκ τούτου, οι κονσόλες παιχνιδιών αποτελούν ένα σημείο φόβου και ανησυχίας για πολλούς γονείς. Με τόσα πολλά παιχνίδια να περιέχουν βίαιο ή σεξουαλικό περιεχόμενο, είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί σχετικά με τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά σας.

Επί πλέον, τα παιχνίδια κονσόλας που διαθέτουν λειτουργία για πολλαπλούς παίκτες (multiplayer) ή τα παιχνίδια που παίζονται μόνο online μπορεί να αποτελέσουν σημείο κατάχρησης από άλλους παίκτες. Επίσης, πολλά παιχνίδια δίνουν τη δυνατότητα σε παίκτες από όλο τον κόσμο να συνομιλούν μεταξύ τους, με πιθανότητα την έκθεση των παιδιών σε παρενόχληση και σε εκφοβισμό μέσω του διαδικτύου. Ακόμη, τα παιδιά μπορεί να δημιουργήσουν φιλίες με άλλους παίκτες και έτσι να αρχίσουν να αποκαλύπτουν τα προσωπικά τους δεδομένα.

Τα παιχνίδια αποτελούν επίσης έναν πολύ καλό τρόπο μέσω του οποίου τα παιδιά αναπτύσσουν μια ποικιλία δεξιοτήτων. Για παράδειγμα, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, να μάθουν πώς να δεσμεύονται σε μακροπρόθεσμους στόχους και πώς να λειτουργούν ως μέλη μιας ομάδας. Αποτελούν επίσης μια σπουδαία ευκαιρία για δημιουργία ισχυρών οικογενειακών δεσμών. Ευτυχώς, οι περισσότερες κονσόλες παιχνιδιών προσφέρουν δυνατότητες για ισχυρό γονικό έλεγχο, έτσι ώστε οι γονείς να μπορούν να παρακολουθούν το παίξιμο των παιδιών τους.

Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να συζητούν μαζί σας για τα παιχνίδια που παίζουν. Βεβαιωθείτε ότι το προφίλ του παιδιού σας είναι ιδιωτικό. Καλό είναι να έχετε τη κονσόλα παιχνιδιών σε ένα κοινό χώρο του σπιτιού σας για να έχετε πρόσβαση ανά πάσα στιγμή. Μάθετε για ποια ηλικία είναι κατάλληλα τα παιχνίδια. Χρησιμοποιήστε τη λειτουργία γονικού ελέγχου για να φτιάξετε τα προφίλ σας. Περιορίστε τους τύπους των ανθρώπων με τους οποίους το παιδί σας μπορεί να μιλάει στο διαδίκτυο.

4. Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Αν και τα πράγματα έχουν αλλάξει, οι γονείς για χρόνια συνεχίζουν να ανησυχούν για τα προγράμματα που βλέπουν τα παιδιά τους στην τηλεόραση και για τα βιντεοπαιχνίδια που παίζουν, όμως τα κοινωνικά δίκτυα είναι αυτά που έρχονται να προστεθούν στις ανησυχίες τους.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι πια πανταχού παρούσα ανάμεσα στους εφήβους των ΗΠΑ, αφού το 71% χρησιμοποιούν περισσότερες από μια πλατφόρμα κοινωνικών δικτύων. Επίσης, τα παιδιά σήμερα περνάνε ένα πολύ μεγάλο μέρος του χρόνου τους στα κοινωνικά μέσα. Μια έρευνα του μη κερδοσκοπικού ομίλου Common Sense Media έδειξε ότι τα παιδιά 8 ως 12 ετών βρίσκονται online περίπου έξι ώρες την ημέρα, με τον περισσότερο από αυτόν τον χρόνο να τον περνάνε στις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων, ενώ τα παιδιά 13 ως 18 ετών περνάνε στο διαδίκτυο περίπου εννέα ώρες την ημέρα, κάτι πραγματικά εντυπωσιακό!

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του Χάρβαρντ, αν και οι περισσότερες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων απαιτούν οι χρήστες να είναι τουλάχιστον 13 ετών για να ανοίξουν λογαριασμό, το 68% των γονέων που ρωτήθηκαν παραδέχτηκαν ότι είχαν βοηθήσει τα πιο μικρά παιδιά να δημιουργήσουν το λογαριασμό τους.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα εθιστικά για τα παιδιά στην προεφηβική και στην εφηβική ηλικία. Επίσης αποτελούν πύλη για πολλά και διάφορα προβλήματα, όπως ο εκφοβισμός στο διαδίκτυο, η απερίσκεπτη αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων και οι συνομιλίες με ξένους (περισσότερα γι’ αυτά στη συνέχεια).

Η πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα είναι επίσης κάτι πολύ βασικό για την ανάπτυξη της κοινωνικής ταυτότητας των εφήβων. Είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδέονται με τους φίλους τους και μπορεί να είναι ένας καλός τρόπος για να κάνουν παρέες. Το κλειδί είναι να καταλάβουν ότι θα πρέπει να υπάρχουν κάποια όρια, έτσι ώστε η δραστηριότητά τους αυτή να παραμείνει μια θετική εμπειρία.

Εφαρμόστε ένα ασφαλές περιβάλλον. Μην αφήνετε τα παιδιά σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αν δεν είναι αρκετά μεγάλα. Να έχετε τον υπολογιστή που χρησιμοποιούν σε ένα κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού σας. Περιορίστε το χρόνο που τα παιδιά σας περνάνε στα κοινωνικά δίκτυα. Μπλοκάρετε το σημείο πρόσβασης για όλες τις εφαρμογές. Προσαρμόστε τις ρυθμίσεις για την προστασία του απορρήτου σας. Να παρακολουθείτε τη δραστηριότητα του παιδιού σας στο διαδίκτυο.

5. Διαδικτυακός εκφοβισμός

Οι ζωές των παιδιών μας έχουν μεταφερθεί στο διαδίκτυο. Δυστυχώς, όμως, έχουν μεταφερθεί στο διαδίκτυο και όσοι θέλουν να τα εκφοβίσουν.

Ακούμε συχνά στις ειδήσεις για παρενόχληση και εκφοβισμό μέσω του διαδικτύου, ακόμη και περιστατικά αυτοκτονίας εφήβων λόγω διαδικτυακής παρενόχλησης.

Ο εκφοβισμός μέσω του διαδικτύου συμβαίνει σε όλες τις πλατφόρμες όπως περιγράψαμε και πιο πάνω. Συναντάμε αυτά τα απεχθή συμβάντα σε πολλές μορφές: διάδοση φημών και αποστολή απειλητικών μηνυμάτων μέσω των κοινωνικών δικτύων, μέσω γραπτών μηνυμάτων ή email, με τους δράστες να προσποιούνται ότι είναι επίσης παιδιά. Έτσι, αναρτούν στο όνομα κάποιου παιδιού υλικό που το ντροπιάζει ή το φέρνει σε δύσκολη θέση, δημοσιεύουν ιδιωτικές φωτογραφίες χωρίς έγκριση και γενικά αναρτούν στο διαδίκτυο προσβλητικό υλικό με πρόθεση να ταπεινώσουν ή να υποβαθμίσουν το συγκεκριμένο παιδί.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα επιβλαβής επειδή γίνεται με τόση δημοσιότητα.. Στο παρελθόν, αν ένα παιδί δεχόταν εκφοβισμό στην παιδική χαρά, μπορεί να έβλεπαν το συμβάν μόνο κάποιο συνομήλικοί του που ήταν παρόντες. Τώρα, ακόμα και οι πιο ιδιωτικές πληροφορίες ενός παιδιού μπορούν να εξαπλωθούν παντού στο διαδίκτυο και να παραμείνουν μόνιμα, εκτός κι’ αν γίνει αναφορά από την πλευρά του παιδιού για να αφαιρεθούν.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την φήμη στο διαδίκτυο όχι μόνο του θύματος, αλλά και του δράστη, και να έχει ισχυρό αντίκτυπο στο μέλλον του παιδιού ακόμα και πολύ αργότερα, όπως στο πανεπιστήμιο ή στην εύρεση εργασίας.

Ο εκφοβισμός ή η παρενόχληση αυτή μπορεί να κρατήσει πολύ καιρό. Αν ένα παιδί γίνει στόχος εκφοβισμού στην κανονική του ζωή τότε το σπίτι του είναι το πιο συχνό καταφύγιό του. Επειδή, όμως, οι ψηφιακές πλατφόρμες είναι συνεχώς διαθέσιμες, τα θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού πραγματικά αγωνίζονται για να βρουν λίγη ανακούφιση και ηρεμία.

Είναι συχνά πολύ δύσκολο να διαπιστώσετε ότι το παιδί σας έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού. Επειδή συμβαίνει online, τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να το παρατηρήσουν ή να το αντιληφθούν εύκολα. Σύμφωνα με την έρευνα του οργανισμού i-SAFE για την ασφάλεια στο διαδίκτυο, λιγότερα από τα μισά παιδιά που έχουν δεχτεί εκφοβισμό στο διαδίκτυο εκμυστηρεύονται στους γονείς τους ή σε κάποιον άλλον ενήλικα το τι τους συμβαίνει. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με μια έρευνα της κυβέρνησης των ΗΠΑ, το 21% των παιδιών ηλικίας 12 ως 18 ετών έχουν δεχτεί γενικά παρενόχληση, ενώ η διαδικτυακή παρενόχληση ανέρχεται στο 16% των θυμάτων.

Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψουμε ή να σταματήσουμε τον διαδικτυακό εκφοβισμό στο ξεκίνημά του είναι η παρακολούθηση της συμπεριφοράς του παιδιού. Υπάρχουν πολλά προειδοποιητικά σημάδια που μας δίνουν ενδείξεις γι’ αυτό που υφίσταται το παιδί.

Ένα παιδί που παρενοχλείται ή εκφοβίζεται μπορεί να κλείσει τον λογαριασμό του στα κοινωνικά δίκτυα και να ανοίξει έναν καινούργιο. Μπορεί να αρχίσει να αποφεύγει κοινωνικές καταστάσεις, ακόμη κι’ αν ήταν πολύ κοινωνικό στο παρελθόν. Τα θύματα (και οι δράστες) του διαδικτυακού εκφοβισμού συχνά κρύβουν την οθόνη τους ή τη συσκευή τους όταν κάποιος άλλος τους πλησιάζει και φέρονται ύποπτα σε σχέση με το τι κάνουν στο διαδίκτυο. Επίσης, μπορεί να φαίνονται συναισθηματικά αγχωμένοι ή απόμακροι.

Μιλήστε στο παιδί σας για τον διαδικτυακό εκφοβισμό

6. Ιδιωτικότητα και ασφάλεια δεδομένων

Ως γονείς, ανησυχούμε πάρα πολύ για το αποτέλεσμα που μπορεί να έχει ο κόσμος του διαδικτύου στη συναισθηματική και σωματική ευημερία των παιδιών μας. Γενικά, τα παιδιά είναι ευάλωτα σε απειλές που αφορούν την ασφάλεια των δεδομένων τους, οι οποίες μπορούν επίσης να προκαλέσουν και οικονομική ζημιά. Αυτές είναι ακριβώς οι ίδιες απειλές που αντιμετωπίζουν και οι ενήλικες: κακόβουλο λογισμικό και ιούς, απάτες ηλεκτρονικού “ψαρέματος” (phishing) και κλοπή ταυτότητας.

Το πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά έχουν πολύ λιγότερη εμπειρία και δείχνουν γενικά πολύ μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από εμάς, τους κυνικούς ενήλικες. Για τα παιδιά, το να δώσουν τα προσωπικά τους στοιχεία, όπως το πλήρες όνομά τους ή το πού μένουν, μπορεί να μην φαίνεται τόσο σημαντικό. Έτσι, μπορεί οποιοσδήποτε κακόβουλος τρίτος να τα πείσει ή να τα ξεγελάσει για να του αποκαλύψουν ακόμα και τα στοιχεία της πιστωτικής σας κάρτας.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι χάκερ και οι κλέφτες του διαδικτύου μπορούν να αποσπάσουν πληροφορίες από τα παιδιά σας. Τέτοιες παγίδες είναι τα παιχνίδια, οι ταινίες ή ακόμα και τα ringtones που τα παιδιά μπορούν να κατεβάσουν δωρεάν. Με αυτόν τον τρόπο οι απατεώνες μπορούν να βάλουν ιούς στον υπολογιστή σας και να κλέψουν τα προσωπικά δεδομένα σας.

Άλλες φορές, οι χάκερ προσπαθούν να πείσουν τα θύματά τους ότι είναι μεγάλες εταιρίες, όπως η Google, και στέλνουν email με σκοπό να ζητήσουν τον κωδικό πρόσβασης του παιδιού σας, ή απλά, μπορεί να προσποιούνται ότι είναι κάποιος από τους φίλους των παιδιών σας.

Τι μηνύματα θα πρέπει να μεταδώσετε στο παιδί σας;

• Κάντε μια συζήτηση με τα παιδιά σας σχετικά με τις μεγάλες απειλές που ελλοχεύουν στο διαδίκτυο σήμερα. Για παράδειγμα, βεβαιωθείτε ότι ξέρουν τι είναι μια επίθεση ηλεκτρονικού “ψαρέματος” (phishing), ή πώς είναι ένας αναξιόπιστος ιστότοπος με παιχνίδια, έτσι ώστε να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις για να μην πέφτουν στις παγίδες των απατεώνων του διαδικτύου.
• Σιγουρευτείτε επίσης ότι κρατούν τη μυστικότητα όλων των προσωπικών δεδομένων και ότι δεν πρόκειται να δώσουν σε κανέναν στο διαδίκτυο το πλήρες όνομά τους, τον αριθμό του τηλεφώνου τους, τη διεύθυνσή τους ή το σχολείο που πηγαίνουν.
• Μιλήστε με τα παιδιά σας για τους κωδικούς πρόσβασης. Το να έχουν έναν ισχυρό κωδικό πρόσβασης είναι το πρώτο και το καλύτερο μέτρο για να αποφύγουν το χακάρισμα και την κλοπή ταυτότητας. Η χρήση μιας ασφαλούς γεννήτριας κωδικών πρόσβασης όπως αυτή που εμείς έχουμε δημιουργήσει, είναι ό,τι πρέπει γι’ αυτή την περίπτωση. Επίσης, αν δοκιμάσετε μαζί τους κωδικούς πρόσβασης, θα είναι σαν ένα διασκεδαστικό παιχνίδι και ένας τρόπος για να είστε σίγουροι ότι ο κωδικός πρόσβασης του παιδιού σας είναι όσο πιο ισχυρός γίνεται.
• Πείτε στα παιδιά σας να αποφεύγουν τη χρήση των δημοσίων WiFi - αφού αυτός είναι ένας εύκολος τρόπος για τους χάκερ να αποκτήσουν πρόσβαση στις συσκευές τους.

Τι μπορείτε να κάνετε για να δημιουργήσετε ένα ασφαλές περιβάλλον:

• Εγκαταστήστε ένα ισχυρό πρόγραμμα antivirus στον υπολογιστή του σπιτιού σας και στις συσκευές που χρησιμοποιούν όλα τα μέλη της οικογένειάς σας.
• Σκεφτείτε την εγκατάσταση ενός VPN στον υπολογιστή σας. Ένα VPN, ή αλλιώς, ένα Εικονικό Ιδιωτικό Δίκτυο - Virtual Private Network, κρυπτογραφεί τη σύνδεσή σας και κάνει ανώνυμη την περιήγησή σας στο διαδίκτυο. Αυτό δυσκολεύει πάρα πολύ τους χάκερ στο να έχουν πρόσβαση και να κλέψουν τα προσωπικά σας δεδομένα και ό,τι άλλο θέλετε να κρατήσετε μυστικό.
• Αν εσείς και τα παιδιά σας χρησιμοποιείτε πολλές διαφορετικές συσκευές σε πολλά σημεία του σπιτιού σας, σκεφτείτε την εγκατάσταση ενός VPN στο ρούτερ σας. Με αυτόν τον τρόπο, όλη η διαδικτυακή κίνησή σας που περνάει μέσα από το ρούτερ θα προστατεύεται, χωρίς έτσι να είναι ανάγκη να εγκαταστήσετε VPN σε κάθε συσκευή σας.
• Εγκαταστήστε ένα πρόγραμμα για το μπλοκάρισμα των διαφημίσεων έτσι ώστε τα παιδιά σας να μην έρχονται αντιμέτωπα με παραπλανητικές διαφημίσεις που τα ενθαρρύνουν να κατεβάσουν κακόβουλα προγράμματα στον υπολογιστή σας.
• Αν τα παιδιά σας έχουν smartphones, βεβαιωθείτε ότι οι ρυθμίσεις ασφαλείας έχουν τεθεί στο μάξιμουμ.

7. Βλέπουν ακατάλληλο περιεχόμενο στο διαδίκτυο

Επειδή το διαδίκτυο είναι τόσο ανοιχτό και δημόσιο, είναι ένα μέρος όπου είναι πολύ πιθανό να παιδιά να πέσουν πάνω σε περιεχόμενο που προορίζεται για ενήλικες, περιεχόμενο που μπορεί να τα αναστατώσει, να τους δημιουργήσει σύγχυση ή να τα αγχώσει. Ο όρος “ακατάλληλο περιεχόμενο” μπορεί να σημαίνει πολλά διαφορετικά πράγματα σε πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους, από βωμολοχίες ως βία ή ως κάτι σεξουαλικού χαρακτήρα.

Μπορεί να μην είναι εύκολο, αλλά τελικά θα χρειαστεί να κάνετε μια συζήτηση με τα παιδιά σας σχετικά με το τι βλέπουν στο διαδίκτυο. Πολλά παιδιά δεν πάνε στους γονείς τους όταν δουν κάτι που δεν θα έπρεπε να είχαν δει, κυρίως επειδή φοβούνται ότι οι γονείς τους θα θυμώσουν και θα τους πάρουν το κινητό, το τάμπλετ ή τον υπολογιστή που χρησιμοποιούν ή θα τους κόψουν τη σύνδεση στο διαδίκτυο.

Αν το παιδί σας έλθει σε εσάς έχοντας κάποιο τέτοιο πρόβλημα, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να απαντήσετε ήρεμα και να δείξετε ότι είστε ανοιχτοί για συζήτηση.. Αν το περιεχόμενο για το οποίο θα συζητήσετε είναι σχετικό με το σεξ, το παιδί σας θα νιώθει ήδη να ντρέπεται πόσο μάλλον όταν πρέπει να μιλήσει στους γονείς του για τέτοια θέματα. Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι είστε εκεί για να το βοηθήσετε και να απαντήσετε σε όποιες ερωτήσεις έχει χωρίς να το κατακρίνετε.

Τα μικρά παιδιά μπορεί να βλέπουν στο διαδίκτυο περιεχόμενο που έχει σχέση με το σεξ για πολλούς και διάφορους λόγους. Μπορεί να το είδαν κατά λάθος, μπορεί να τους το έστειλε ένας φίλος, ή μπορεί να έψαξαν να το βρουν μόνα τους από φυσική περιέργεια.

Βοηθάει πολύ να μιλάτε στα παιδιά σας ξεκάθαρα και ειλικρινά για το σεξ, ενώ μια συζήτηση σχετικά με την πορνογραφία είναι επίσης κρίσιμο θέμα. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η πορνογραφία μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στους νέους επειδή τους δίνει διαστρεβλωμένες και μη υγιείς απόψεις για το σεξ. Η πορνογραφία μπορεί επίσης να οδηγήσει τους νέους στην αντίληψη ότι οι άλλοι είναι απλά αντικείμενα και όχι άτομα με σκέψεις και συναισθήματα. Ταυτόχρονα, είναι εντελώς φυσιολογικό τα παιδιά να είναι περίεργα σχετικά με το σεξ και τις σχέσεις. Αυτή η συζήτηση μπορεί να είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να καθοδηγήσετε τα παιδιά σας σε θετικές πηγές για να ανακαλύψουν περισσότερα για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα.

Υπάρχουν επίσης αρκετά μέτρα που μπορείτε να πάρετε για να προσπαθήσετε να εμποδίσετε τα παιδιά σας από την έκθεσή τους σε περιεχόμενο για το οποίο δεν είναι ψυχολογικά έτοιμα. Τέτοια μέτρα είναι οι ρυθμίσεις των γονικών ελέγχων στη σύνδεσή σας στο διαδίκτυο. Να θυμάστε, όμως, ότι οι τεχνικές ρυθμίσεις δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά σας.

Επικοινωνήστε με το παιδί σας:

• Πείτε στα παιδιά σας ότι μπορούν πάντα να έρχονται σε εσάς αν κάτι τα απασχολεί ή αν έχουν ερωτήσεις για κάτι που έχουν δει στο διαδίκτυο.
• Πείτε τους ότι είναι εντελώς φυσιολογικό να είναι περίεργα για το σεξ. Καθοδηγήστε τα σε κατάλληλες και θετικές διαδικτυακές πηγές, όπως το Brook και το Thinkuknow. Το Thinkunow είναι ιδιαίτερα καλό για μικρά παιδιά και περιλαμβάνει διαφορετικές σελίδες κατάλληλες για παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Μπορείτε να βρείτε και τους δύο αυτούς ιστότοπους χρήσιμους για να δείτε το περιεχόμενό τους μαζί με τα παιδιά σας και να συζητήσετε κάποια θέματα.

Μέτρα που μπορείτε να πάρετε για να μπλοκάρετε ακατάλληλο περιεχόμενο:

• Βάλτε φίλτρα για να μπλοκάρετε ακατάλληλο περιεχόμενο όπως η πορνογραφία. Ο ISP σας (πάροχος υπηρεσιών διαδικτύου) θα πρέπει να σας παρέχει δωρεάν γονικούς ελέγχους, όπως θα πρέπει να κάνουν και οι περισσότερες κονσόλες παιχνιδιών. Όλα αυτά είναι γενικά πολύ εύκολα στην εγκατάσταση.
• Ρυθμίστε τη λειτουργία του Google σε “ασφαλή” έτσι ώστε τα παιδιά σας να μην βλέπουν άθελά τους ακατάλληλο περιεχόμενο στα αποτελέσματα μια αναζήτησης.
• Εγκαταστήστε ένα πρόγραμμα για μπλοκάρισμα διαφημίσεων για να εμποδίσετε ιούς που πιθανόν να έχουν ακατάλληλο περιεχόμενο.

8. Κακοποιοί παιδιών / Παιδόφιλοι στο Διαδίκτυο

Στο τελευταίο μέρος του άρθρου μας θα εξετάσουμε την πιο σκοτεινή και πιο τρομακτική απ’ όλες τις διαδικτυακές απειλές: τους κακοποιούς παιδιών στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, 13% των νεαρών ατόμων που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο έχουν πέσει θύματα ανεπιθύμητων σεξουαλικών ενοχλήσεων και ένα στα 25 παιδιά του έχει ζητηθεί η επικοινωνία εκτός διαδικτύου.

Αυτοί οι κακοποιοί του διαδικτύου μπαίνουν σε μια πρακτική που λέγεται “αποπλάνηση”. Με άλλα λόγια, αυτά τα άτομα, προσπαθούν να ξεκινήσουν μια σχέση με ένα παιδί με πρόθεση να το εκμεταλλευτούν σεξουαλικά.

Το διαδίκτυο έχει διευκολύνει πολύ τους παιδόφιλους. Οι παιδόφιλοι εντοπίζουν και στοχοποιούν τα θύματά τους σε οποιοδήποτε διαδικτυακό μέσο: σε κοινωνικά δίκτυα, σε email, γραπτά μηνύματα και πολλά άλλα. Όμως, μέχρι τώρα, η πιο συνηθισμένη μέθοδος είναι μέσω των διαδικτυακών τόπων για συζητήσεις, τα γνωστά chatrooms: το 76% των online συναντήσεων με παιδόφιλους ξεκινάει μέσα από ένα chatroom.

Οι παιδόφιλοι συχνά δημιουργούν πολλαπλές ταυτότητες στο διαδίκτυο, προσποιούνται ότι είναι παιδιά για να ξεγελάσουν τα πραγματικά παιδιά ώστε να ξεκινήσουν μια συζήτηση μαζί τους. Με διάφορους πονηρούς τρόπους, καταφέρνουν να μάθουν όσα περισσότερα μπορούν για τα παιδιά που έχουν στοχοποιήσει ερευνώντας τα προφίλ τους στα κοινωνικά δίκτυα και ψάχνοντας πληροφορίες σε ό,τι τα παιδιά έχουν γράψει στα chatrooms.

Μπορεί να έρθουν σε επαφή με αρκετά παιδιά ταυτόχρονα, αλλά συνήθως επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους στα παιδιά που διακρίνουν ότι είναι περισσότερο ευάλωτα. Αυτοί οι παιδόφιλοι δεν είναι ικανοποιημένοι μόνο με το να συζητούν με τα παιδιά. Συχνά προσπαθούν να ξεγελάσουν ή να εξαναγκάσουν τα θύματά τους σε σεξουαλική δραστηριότητα μέσω κάποιας διαδικτυακής κάμερας ή πείθοντάς τα να τους στείλουν σέξι φωτογραφίες τους. Μπορεί επίσης να προσπαθήσουν να συναντήσουν τα θύματά τους για να τα κακοποιήσουν σωματικά.

Δεν είναι πάντα εύκολο να πει κανείς αν ένα παιδί έχει αποπλανηθεί, κυρίως επειδή τα περισσότερα παιδιά το κρατούν μυστικό από τους γονείς τους. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά προειδοποιητικά σημάδια: τα παιδιά που έχουν αποπλανηθεί από παιδόφιλους συχνά γίνονται πολύ μυστικοπαθή επειδή ο παιδόφιλος συχνά τα απειλεί για να μην αποκαλύψουν τίποτα στους γονείς ή στους φίλους τους. Επίσης, αυτά τα παιδιά φαίνονται συχνά λυπημένα και απόμακρα, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και έχουν ξαφνικές εναλλαγές στη διάθεσή τους. Είναι πραγματικά πολύ σημαντικό να πείτε στα παιδιά σας ότι θα είστε πάντα εκεί για να τα βοηθήσετε και ότι μπορούν να σας μιλήσουν για οτιδήποτε τους συμβαίνει.

Τι μηνύματα θα πρέπει να περάσετε στο παιδί σας;

• Κάνετε μια συζήτηση με τα παιδιά σας σχετικά με τους κινδύνους από τους κακοποιούς του διαδικτύου. Σιγουρευτείτε ότι έχουν καταλάβει καλά ότι πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα σε ποιους μιλάνε στο διαδίκτυο και ότι δεν πρέπει να αποκαλύπτουν τα προσωπικά τους δεδομένα όταν μιλάνε με αγνώστους.
• Πείτε στα παιδιά σας ότι μπορούν πάντα να ζητήσουν τη βοήθειά σας για οποιοδήποτε πρόβλημα, ό,τι κι’ αν είναι αυτό.
• Σκεφτείτε να εργαστείτε μαζί με τα παιδιά σας με κάποιο εκπαιδευτικό περιεχόμενο σχετικό με το θέμα, όπως για παράδειγμα τα εξαιρετικά βίντεο που μπορείτε να βρείτε στο Thinkuknow.
• Αν πιστεύετε ή αν έχετε ενδείξεις ότι το παιδί σας κινδυνεύει, μην διστάσετε να ζητήστε βοήθεια και υποστήριξη από το σχολείο του, έναν κοινωνικό λειτουργό ή την αστυνομία.

Συμπέρασμα

Υπάρχουν διαθέσιμα πολλά διαφορετικά τεχνικά εργαλεία που μπορούν να σας βοηθήσουν να κρατήσετε τα παιδιά σας ασφαλή στο διαδίκτυο. Αυτά ποικίλλουν από VPN και λογισμικό antivirus ως φίλτρα για το διαδίκτυο και προγράμματα για γονικό έλεγχο. Ωστόσο, κανένα από αυτά δεν είναι πράγματι αρκετό για να προστατέψετε πλήρως τα παιδιά σας από τις παγίδες του διαδικτύου.

Όπως έχουμε ήδη επαναλάβει σ’ αυτό το άρθρο, το κλειδί δεν είναι να ξέρετε πολύ καλά ένα σύνολο περίπλοκων τεχνικών εργαλείων. (Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα είναι πολύ εύκολα στην εγκατάσταση, έτσι δεν θα πρέπει να σας αποθαρρύνει η έλλειψη που μπορεί να έχετε σε τεχνικές γνώσεις). Επίσης, δεν σημαίνει ότι πρέπει να παίζετε στα δάχτυλα τις τελευταίες εξελίξεις του διαδικτύου μόλις αυτές κυκλοφορήσουν – πιστέψτε μας, δεν θα τα καταφέρετε ποτέ να τις παρακολουθήσετε όλες!

Το πιο σημαντικό, αλλά και το πιο δύσκολο έργο είναι να έχετε συχνές, ανοιχτές και ειλικρινείς συζητήσεις με τα παιδιά σας σχετικά με τη ζωή τους. Να θυμάστε ότι οι εταιρίες του διαδικτύου, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι πάροχοι παιχνιδιών και γενικά όλοι όσοι βρίσκονται στο χώρο του διαδικτύου μπορούν να σας βοηθήσουν να θέσετε όρια στο περιεχόμενο, αλλά δεν εξυπηρετούν πάντα το καλύτερο συμφέρον του παιδιού σας.

Το άτομο που μπορεί καλύτερα απ’ όλους να διατηρήσει την ασφάλεια του παιδιού σας στο διαδίκτυο είστε εσείς. Οι συχνές συζητήσεις για το πώς να παραμείνετε ασφαλείς στο διαδίκτυο είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να χτίσετε εμπιστοσύνη και θετική σχέση με το παιδί σας.

Η ασφάλεια στο διαδίκτυο πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα για κάθε γονέα ή κηδεμόνα. Αν βρήκατε αυτό το άρθρο χρήσιμο, σκεφτείτε ότι μπορείτε να το μοιραστείτε με τους φίλους σας και άλλα μέλη της οικογένειάς σας μέσω του Facebook και του Twitter.

Μη διστάσετε να μοιραστείτε και να αντιγράψετε αυτήν την ανάρτηση ή μέρη της στον ιστότοπο, το ιστολόγιό σας ή τα κοινωνικά σας δίκτυα. Το μόνο που ζητάμε είναι να το αποδώσετε σε εμάς. Θέλουμε να διατηρήσουμε τα παιδιά ασφαλή και η βοήθειά σας για τη διάδοση αυτών που λέμε είναι σημαντική.